NJIA TANO BORA (5) UNAZOWEZA KUTUMIA KUIMARISHA NGUVU YA MISULI WAKATI WA MAZOEZI YAKO

 Kanuni kubwa ya mazoezi ya nguvu za misuli au mazoezi ya ukinzani ni kuwa na kuwa na muendelezo wa kufanya mazoezi zaidi kila siku kwa kuiongezea misuli mzigo au ukinzani. Mwili wa binadamu una misuli mingi sana ambayo inatakiwa kufanyishwa kazi kipindi cha mazoezi kwa namna tofauti tofauti ili kuweza kuifanya kuwa imara na yenye nguvu. Unaweza kufanya mazoezi ya misuli kwa njia mbalimbali kama ifuatavyo.

1. Mazoezi ya kutumia uzito wa mwili

-Kuna mazoezi mbalimbali ambayo hutumia mwili wako kama sehemu ya ukinzani au uzito ili kuweza kuipata nguvu misuli ya mwili. 

-Haya ni mazoezi ambayo unaweza kuyafanya sehemu yoyote hasa nyumbani na kuweza kupata matokeo makubwa zaidi

-Mazoezi haya ni mazuri sana kwa mtu anayeanza kufanya mazoezi ya nguvu za misuli ingawa hatakuwa na wito mdogo wa kuongeza mzito wa mwili hasa kwa kutumia vitu kama mashati au vikanda yenye uzito ikiwa ni sehemu ya kujiimarisha. 

-Zaidi ya uzito huo, katika mazoezi haya mtu ataweza zaidi kujiweka imara kwa kuongeza idadi ya siku za mazoezi, namba ya seti na idadi ya "reps"

-Uchaguzi na ufanyaji sahihi wa mazoezi ni muhimu sana 

-Mfano wa mazoezi hayo ni pamoja na pushups, pullups, cruches, squats n.k    

Read More

DALILI TANO (5) ZINAZOWEZA KUASHIRIA MTOTO KUWA NA UGONJWA WA SELI MUNDU.

 Seli mundu ni chembechembe yekundu ya damu ambayo inakuwa katika umbo la mfano wa kifaa kinachoitwa mundu(hutumika kukatia nyasi) au mfano wa umbo la ndizi tofauti na chembechembe nyekundu za kawaida. Seli mundu hizi hutokana na hitilafu kwenye vinasaba ambapo hupelekea uzalishaji wa protini yenye kasoro iitwayo himoglobini ambayo husaidia kubeba oksijeni katika damu. Protini hii inapokuwa katika mazingira yasiyona na oksijeni hupelekea seli mundu ambazo hushikana shikana na kutengeneza molekyuli kubwa na nzito yenye uwezo wa kuathiri mtiririko wa damu katika mishipa. 

Baadhi ya sifa za seli mundu hizi ni pamoja na;

• Zinakuwa zina uwezo wa kunasa katika kuta za mishipa ya damu na kuziba mishipa.
• Zinakuwa ngumu kubadilika maumbile hivyo zinashindwa kupenya vizuri katika mishipa ya damu
• Zinakuwa na siku chache za kuishi yani siku 10 mpaka 20 yani huvunjwa vunjwa.
  

Utofauti wa dalili na viashirai miongoni wa wagonjwa wenye seli mundu ni moja ya upekee wa ugonjwa huu huku dalili zikiwa zinachukua wigo wa dalili za kawaida hadi zile za hatari sana. 

Kuziba kwa mishipa ya damu pamoja na kuvunjwa kwa seli mundu ndio misingi mikubwa ya dalili mbalimbali vya ugonjwa huu ambazo si hususani kwa ugonjwa huu pekee, dalili hizo ni pamoja;

1. Maumivu ya maungio

-Moja ya dalili za awali za ugonjwa huu ni maumivu ya sehemu tofauti tofauti katika mwili na hii inaweza ikaendana na umri wa mgonjwa mfano;

•  Watoto wadogo miezi 6 na kuendelea huweza kuwa na maumivu haya kwenye maungio ya mikono na miguu yanayoambatana na kuvimba pamoja na wekundu wa maungio haya.
• Watoto miaka 2 kuendelea na wakubwa  huweza kuwa na maumivu kwenye kifua, tumbo na mifupa

Maumivu haya huwaweza kuwa kidogo hadi makali sana yasiyoweza kuvumilika mpaka kwenda hospitali. Maumivu haya mara nyingi yamekuwa si ya kuweza kuyatabiria, hutokea ghafla tu.

2. Kuchoka sana kutoka na upungufu wa damu.

-Upungufu wa damu mwili kutokana na seli mundu kuvunjwa vunjwa mwilini huweza kupelekea mtu kuwa mwenye uchovu sana na dhaifu. 

3. Kupumua(kuhema) kwa shida

-Hii huweza kutokana na sababu mbalimbali kama vile maumbukizi katika mapafu, upungufu wa damu mkubwa, pamoja na seli mundu kuathiri mishipa ya damu katika mapafu. Hali inaweza kuendana sabambana na maumivu ya kifua au kukohoa au vyote.

4. Manjano katika mwili

-Sehemu za mwili kama macho, ngozi na mdomoni  kuwa na rangi ya manjano ni moja  na dalili ambazo mgonjwa mwenye seli mundu anaweza kupata. Hali hii hutokana na kuvunjwa vunjwa kwa seli mundu na mfumo wa mwili ikiwa ikifanywa zaidi na bandama na ini.

5. Kuvimba tumbo 

-Moja ya dalili inayoonekana kwa watoto wenye ugonjwa wa selimundu ni kuvimba kwa tumbo zaidi upande wa kushoto na kama uvimbe ni mkubwa sana basi tumbo lote hujaa. 

-Hii ni kutokana na kuvimba kwa bandama ambapo bandama huvimba kwa sababu seli mundu nyingi hunashwa humo na kupelekea bandama kuwa kubwa zaidi.

- Wagonjwa wengi wenye seli mundu hadi kufika miaka 6 na kuendelea huwa na uwezekano mkubwa wa kutokua na bandama.

Dalili ni nyingi na tofauti tofauti za mtoto mwenye ugonjwa huu wa selimundu huku nyingi zikiwa  zinatokana na madhara ya muda mrefu ya ugonjwa huu. Ikumbukwe kuwa dalili za ugonjwa huu si za kipekee au hususani hivyo ni muhimu sana kwa mtoto kufikishwa hospitali na kufanyiwa uchunguzi zaidi na kupata tiba sahihi. Sio kila mwenye dalili tajwa hapo juu anatakuwa na ugonjwa wa selimundu

Read More

JE NINAWEZA KUACHA KUMEZA DAWA ZA SHINIKIZO (PRESHA) LA JUU LA DAMU ENDAPO SHINIKIZO LA DAMU LIMEKUWA KAWAIDA?

 Ni ukweli kuwa watu wengi ambao wako kwenye matibabu ya dawa za shinikizo la juu la damu hutakiwa kutumia dawa zao siku zote katika kipindi cha maisha yao ukizingatia kuwa tatizo hili huwa na madhara makubwa katika moyo, figo, ubongo na macho. Suala la lini kuacha kumeza dawa za shinikizo la juu la damu miongoni mwa wagonjwa limekuwa likiulizwa sana huku matumaini ya wagonjwa wengi ni kupata muda sahihi wa lini ataacha kumeza dawa. Tafiti mbalimbali zimefanyika kuhusiana na suala la wagonjwa kuacha kumeza dawa kwa wagonjwa ambao presha zao ziko kawaida na mambo mbalimbali yameonekana.

1. Mgonjwa anaweza akasimama kumeza dawa kwa muda katika mazingira kama ;

• Dawa anazotumia kwa sasa zinamletea madhara makubwa yasiyoweza kuvumilika.
• Kipindi cha majaribio ya dawa mpya kwa matumizi ya mgonjwa.
  
  
  

2. Kukosekana kwa uhakika wa shinikizo la damu kuwa kawaida kwa muda mrefu baada ya kuacha.

-Moja ya mambo yameyoweza kuonekana ni pamoja na kutokuwa na uhakika wa kipindi kirefu cha wagonjwa hawa kukaa bila ya kutumia dawa huku shinikizo la dawa likiwa kawaida.

-Hii ina maana kuwa ni watu wachache sana (takribani 1/4 ya wagonjwa) wameweza kukaa kwa kipindi cha angalau miaka miwili (2) baada ya kuachishwa dawa bila ya kurudi kwenye dawa lakini wengi wao walilazimika kurudi kwenye dawa.

3. Mafanikizo makubwa ya kuacha dawa za presha yameoneka katika sifa hizi

-Tafiti zimeonesha kuwa mtu anaweza kuwa na mafanikio makubwa ya kuacha dawa endapo atakuwa na sifa zifuatazo

• Matumizi ya dozi ndogo na dawa moja ya presha ya kupanda-Hii imeonekana kutoa matumaini makubwa ya mafanikio kwa mtu anayetaraji kuacha dawa huku ikienda sambamba na ukweli kwamba mtu huyu alikuwa na presha ya kupanda kiasi wakati anaanza dawa.
• Kuanza na kutekeleza mtindo bora wa maisha- Kupunguza kiasi cha chumvi, kupunguza uzito na kuacha pombe
• Umri mdogo- Wenye umri mdogo wameonekana kuwa na muitiko mzuri endapo wataacha dawa kuliko wale wenye umri mkubwa yani miaka 65 na kuendelea.
  

4. Walioacha dawa wameonekana kupata madhara zaidi kuliko ambao wameendelea na umezaji wa dawa

- Baadhi ya madhara ya kuacha dawa ambayo si ya kutisha kama; kichwa na maungio kuuma,mapigo ya moyo kukimbia haraka, kuvimba miguu, na kujihis mchovu kwa ujumla yameweza kuwatokea zaidi wale watu walioacha dawa hizi za presha ukilinganisha na wanaoendelea.

Suala la kuacha kumeza dawa bado ni la mvutano kutokana na kuwepo kwa tofauti mbalimbali kama zilivyotajwa hapo huku zikiwa hazina kauli ya moja kwa moja ya kuruhusu kuacha dawa kama sehemu ya matibabu ya wagonjwa wenye presha ya kupanda.

Hivyo ni muhimu sana kuendelea kuzingatia umezaji wa dawa za presha ya kupanda kama unavyoelezwa na mtaalamu wa afya na ikitokea unataka kuacha kumeza dawa basi jitahidi sana kuonana na daktari kwa tathmini zaidi.

Read More

KUMBUKA NJIA NNE (4) ZA KUFANYA PALE UNAPOJIUMIZA WAKATI WA KUFANYA MAZOEZI

 Kujiumiza katika mazoezi ni suala ambalo huweza kutokea pasipokutarajia licha ya tahadhari mbalimbali zinazochukuliwa kipindi cha mazoezi. Kupasha mwili kabla ya mazoezi yoyote ni namana muhimu sana katika kupunguza nafasi ya kujiumiza pindi mazoezi yanafanyika. Endapo imetokea umejiumiza wakati wa mazoezi, jitahidi kufanya yafuatayo 

1. Pumzika.

-Acha kuendelea na mazoezi mara tu ya kutambua umejiumiza katika sehemu fulani ya mwili kwani kuendelea na mazoezi huweza kupelekea maumivu zaidi, uvimbe kuongezeka na hata kuchochea damu kutoka eneo hilo.

-Katika kipindi hiki cha kupumzika unaweza kutumia magongo ili kupunguza uzito katika eneo lililoumia kama ni sehemu za mguuni na kumbuka kupumzisha eneo lililoumia kwa kuuzungushia chochote ili pasitikisike mara kwa mara.

-Tafiti pia zimeonesha katika kipindi hiki inatakiwa muda mwingi upumzishe eneo lililoumia lakini muda mwingine utumie kuuchezesha kidogo ili kusisimua uponaji wa haraka eneo hilo.

2. Weka barafu kwenye eneo lililoumia.

-Matumizi ya barafu ni muhimu pindi unapoumia kwani husaidia katika kupunguza maumivu na kuvimba kwa eneo hilo kutokana na uwezo wa barafu kupunguza mzunguko wa damu mahali palipoumia.

-Matumizi ya barafu ni kama ifuatavyo

• Chukua kipande cha wastani cha barafu kisha kiweke kwenye mfuko laini.
• Kipande hicho ndani ya mfuko laini kizungushie kwenye kitamba laini kisha weka na shikilia kwenye eneo liloumia kwa takribani dk 20 kisha toa
• Mara baada ya kutoa subiria baada ya dk 20 kisha rudia kuweka kwenye eneo hilo 
• Rudia huu mzunguko ndani ya masaa matatu na endapo maumivu yatakuwa bado hayajapungua basi omba msaada kwa mtaalamu wa afya.

-Mchakato huu wa kutumia barafu unashauri kudumu kwa muda wa masaa 24 mpaka 48 baada ya hapo huna haja tena ya kutumia barafu.

3. Kandamiza kiasi eneo lililoumia.

-Inashauriwa kutumia bandeji kuzungushia eneo lililoumia ili kupungua kiasi cha kuvimba eneo hilo kwani bandeji kuzui mkusanyiko mwingi wa damu katika shemu iliyoumia.

-Ni muhimu kuepuka kukandamiza sana ili kutozuia damu kufika eneo husika na hivyo kuleta madhara makubwa zaidi. Legeza bandeji wakati wa usiku.

-Dalili za kukandamiza sana hadi kuathiri mzunguko wa damu ni pamoja; ganzi, maumivu kuwa makali zaidi ya awali, kupauka kwa rangi eneo la mbele kutoka ulipofungia bandeji. Mara uonapo dalili hizi fungua bandeji haraka sana mpaka dalili hizo zitakapopotea kisha funga kwa kulegeza safari hii.

4. Inunua juu eneo lililoumia.

-Inashauri kuinua sehemu uliyoumia juu kutoka usawa wa moyo kwani ni moja ya njia ya kutuliza maumivu na kupunguza kuvimba hasa nyakati za usiku.

-Unaweza kutumia kitu chochote laini kama mto au taulo kuweza kuinua sehemu hii ambayo tayari imewekewa barafu na kukandamizwa vizuri.

Njoo hizi ni muhimu kwa huduma ya awali lakini pia endapo hujajiumiza sana kiasi cha kwenda hospitali kwa matibabu. Kumbuka endapo utakuwa umeteguka au kuvunjika sehemu fulani ni lazima kufika hospitali haraka sana kwa ajili ya matibabu zaidi. 

Read More

MAMBO TISA (9) AMBAYO MGONJWA MWENYE SELIMUNDU ANATAKIWA KUFANYIWA UCHUNGUZI KATIKA KLINIKI

Kutokana na ukubwa ugonjwa wa selimundu hasa madhara yake ni wazi kabisa mgonjwa wa selimundu anahitaji kufanyiwa tathimini ya kina zaidi anapohudhuria kliniki. Mgonjwa wa selimundu yuko kwenye mazingira hatari ya kupata athari katika mifumo mingi ya mwili, hivyo uchunguzi wa mifumo mbalimbali ni muhimu sana ili kuweza kujua afya halisi ya mgonjwa ndani ya kipindi fulani na pia kujua nini cha kufanya kutokana na hali aliyokutwa nao. Mambo yafuatayo ni muhimu kufanyiwa uchunguzi kila baada ya muda fulani ;

1. Uchunguzi wa figo

-Moja ya viungo vinavyoathiriwa na ugonjwa wa selimundu ni figo ambapo athari hii inaweza kupelekea figo kushindwa kufanya kazi na kuhitaji kubadili figo au kupata huduma ya kusafisha damu kwa mashine maalumu. Kipimo cha mkojo kinaweza kutoa taswira ya hali ya figo

-Hivyo mgonjwa yeyote mwenye umri wa miaka 10 na kuendelea ni lazima kuchunguzwa figo zake ili kujua utendaji kazi wake na kupata tiba sahihi endapo kuna hitilafu.

2. Uchunguzi wa moyo

-Wagonjwa wote wenye selimundu kuanzia miaka 18 na kuendelea wanatakiwa kufanyiwa vipimo vya moyo (ECG) ili kuona kama kuna mabadiliko yoyote ya umbo la moyo, kama kuna hitilafu katika mfumo wa umeme katika moyo n.k

-Endepa vipimo vya moyo vitakuwa kawaida basi mgonjwa ataruhusiwa kurudia tena baada ya miaka 3 mpaka 5. Si kila muda mgonjwa anayekuja hospitali anatakiwa kufanya vipimo hivi.

3. Uchunguzi wa shinikizo la juu la damu

-Uchunguzi huu ni muhimu kwani ongezeko kidogo tu la shinikizo la damu huweza kuchangia kuongeza nafasi ya  mgonjwa kushambuliwa na kiharusi

-Hivyo mgonjwa anatakiwa kujua shinikizo la damu kila mara anapoenda hospitali.

4. Uchunguzi wa macho.

-Mgonjwa wa selimundi mwenye umri wa miaka 10 na kuendelea anatakiwa kufanya upimaji wa macho kwa mtaalamu. 

-Na endapo hakutakiwa na shida katika macho basi anatakiwa kurudia tena uchunguzi baada ya mwaka 1-2.

5. Uchunguzi wa uhatari wa kupata kiharusi.

-Wagonjwa wote wenye selimundu wenye umri kati ya mika 2 hadi 16 anatakiwa kufanyiwa kipimo cha ultrasaundi kuangalia mtiririko wa damu katika mishipa ya ubongo.

-Kipimo hiki ni muhimu kwani kinauwezo wa kuonesha uwezekano wa mgonjwa kupata kiharusi na hivyo kupanga tiba sahihi mapema ili kumnusuru mgonjwa huyu

-Kila mwaka mgonjwa anatakiwa kufanya kipimo hiki katika vituo vya afya vvyenye huduma hii.

6. Uchunguzi wa mfumo wa hewa

-Mgonjwa wa selimundu anatakiwa kufanyiwa uchunguzi wa mapafu tangu akiwa mtoto mpaka anapoingia utu uzima kwasababu maradhi ya mfumo wa hewa kama Pumu huwapata sana wagonjwa wa selimundu.

-Endapo mgonjwa na historia ya dalili za mfumo wa hewa basi anatakiwa awe anafanya uchunguzi kila mwaka na kama hajawahi kuna na shida yoyote basi awe nafanya kila baada ya mwaka 1 hadi 2.

7. Uchunguzi wa ugonjwa wa sonona na wasiwasi.

-Ugonjwa wa selimundu ni moja katika ya magonjwa ambayo yanawapa shida sana wagonjwa kutoka na usumbufu wa mara kwa mara kutoka kwa ugonjwa na hii huwafanya kuishia kuwa na wasiwasi pamoja na sonona.

-Angalau kila mwaka wagonjwa hawa ni muhimu kunufaika na tathmini ya matatizo haya ya akili kutoka kwa wataalamu wa afya.

8. Uchunguzi wa miguu.

-Miguu ni kiungo mojawapo kinachoweza kuathirika kwa wagonjwa wenye selimundu na kupelekea vidonda sugu vya miguu. 

-Kila mara mgonjwa anapohudhuria hospitalini ni vyema kuchunguzwa miguu na kujua maendeleo yake.

9. Uchunguzi wa maendeleo ya ukuaji.

-Mgonjwa wa selimundu anatakiwa kufanyiwa tathimini ya mwenendo wa ukuaji wake kwani ugonjwa huu umekuwa ukiathiri maendelo ya ukuaji kwa wagonjwa wengi.

-Hii huusisha upimaji wa uzito na kimo cha mgonjwa na kufanya tathimini ili kujua ushauri wa lishe wa kumpatia mgonjwa endapo atakuwa na maendeleo duni ya ukuaji wake.

Mgonjwa wa selimundu anatakiwa kupata huduma pana zaidi ili kuweza kuboresha afya yake na kumuepusha na madhara mbalimbali yatokanayo na ugonjwa huu.  Jambo la msingi ambalo mgonjwa anatakiwa kuzingatia ni kufuata mahudhurio ya kliniki yake bila kuzembea.

Read More

NIFANYAJE ILI NIWEZE KUWA IMARA ZAIDI KATIKA MAZOEZI YANGU?

 Unapokuwa katika programu ya mazoezi kumbuka kuwa ni lazima kufuata mtiririko sahihi wa mazoezi yani kuanza na kupasha mwili, mazoezi yenyewe kisha kupoza mwili. Taratibu hizi ni za muhimu sana katika kusaidia kufikia malengo yako na kuwa imara huku ukijiepusha na athari ndogo ndogo za mazoezi. Inapofikia hatua ya kufanya mazoezi yenyewe ambapo ndio muda sahihi mwili unatumika zaidi, hivyo unaweza kuwa imara katika sehemu kwa kuzingatia maboresho ya mambo haya;

1. Ongeza idadi ya siku za mazoezi katika wiki

-Ili kuweza kuona ubora wako unakuwa mkubwa ni pamoja na kuongeza idadi ya siku za kufanya mazoezi mfano kutoka siku 1 mpaka kwenda siku 3 au 4 katika wiki. Hii itakupatia muda wa kutosha wa kuendelea kujiimarisha zaidi na zaidi.

-Siku hizi unaweza kuziachanisha ili kuweza kuupa muda mwili kupumzika pia. Kuendelea kufanya mazoezi kwa idadi ya siku zile zile kwa kipindi kirefu sana si ishara nzuri ya maendeleo katika mazoezi.

2. Ongeza kiasi au ukubwa wa mazoezi.

-Kama ndio unaanza si vyema kuanza na mazoezi magumu bali ni muhimu sana kuanza na mazoezi mepesi ili kujiepusha na kujiumiza wakati wa mazoezi.

-Ili kujiimarisha zaidi inabidi uweze kutoka katika mazoezi mepesi kwenda katika mazoezi ya wastani na mwisho kufanya yale magumu. Uzuri ni kwamba kadiri unavyofanya mazoezi mwili huimarika na huweza kwenda katika hatua zingine.

-Kwa mazoezi ya kunyanyua vitu vizito basi unaanza na uzito mwepesi kwa siku za awali kisha ziku za mbeleni unaongeza uzito 

-Usigande eneo moja kwa muda mrefu sana kwani haitakujengea ubora wowote.

3. Ongeza muda unaofanya mazoezi katika siku.

-Katika mazoezi kila dakika ina dhamani kubwa na kadiri mwili unavyoendelea kufanya mazoezi unaimarika na kuzoea mazoezi husika 

-Badala ya kuendelea kutumia dakika 30 kwa mazoezi ya aerobiki basi ongeza hadi dakika 60, badala ya kufanya dk 75 za kunyanyua uzito basi unaongeza mpaka dk 100. 

-Ongezeko la muda hukufanya uweze kuendelea kuimarika zaidi na zaidi tofauti na muda wa awali.

4. Lenga kufanya aina husika ya mazoezi kwa wakati mmoja. 

-Kuchanganyachanganya mazoezi hakushauri kwani kunakufanya unakosa kumakini zaidi katika aina ya mazoezi na hivyo kutofanya mazoezi kwa ufasaha na kushindwa kuendelea.

-Jambo la msingi ni kufanya aina ya mazoezi husika kwa wakati unaotakiwa na kisha kuhamia aina nyingine ya mazoezi.  Mfano fanya mazoezi ya nguvu za misuli kwa dk 30 kisha hamia kwenye mazoezi ya aerobiki kwa dk 30 tena 

-Hii husaidia kutendea haki aina ya mazoezi na kuwa imara kwa haraka zaidi katika mazoezi husika.

Kufuata kanuni na taratibu za mazoezi kwa ujumla wake husaidia sana kupata kunufaika na matokeo ya kiafya ya mazoezi lakini pia huweza kupata ujuzi utokanao na mazoezi haya. Siku zote lenga katika kufika mbali zaidi katika mazoezi kwa kuboresha angalau kimoja wapo au vyote vilivyotajwa.

Read More

WASILIANA NA DAKTARI UONAPO DALILI HIZI MARA BAADA YA KUANZA KUTUMIA DAWA ZA SHINIKIZO LA JUU LA DAMU (PRESHA YA KUPANDA)

 Utumiaji wa dawa za shinikizo la juu la damu ni moja ya matibabu ya tatizo hili sambamba na kuzingatia mtindo bora wa maisha. Lengo kuu ni kuweza kudhibiti vizuri shinikizo la juu la damu katika kiwango kinachotakiwa ili kuepuka madhara makubwa yatokanayo na shinikizo la juu la damu. Dawa mbalimbali zimekuwa zikitolewa kwa wagonjwa wa shinikizo la juu la damu kwa mafanikio makubwa sana huku wagonjwa wengi wakitumia dawa hizi kwa muda mrefu sana bila ya kuacha. 

Dawa hizi kama ilivyo kwa dawa zingine zinaweza kukuleta madhara madogo madogo hadi makubwa licha ya kukutibu vyema shinikizo la juu la damu, baadhi ya madhara haya unayoweza kurudi na kuripoti kwa daktari ni pamoja na;

1. Kupungua kwa nguvu ya uume.

-Hii imekuwa ni changamoto kubwa sana kwa baadhi ya wagonjwa kutokana na baadhi ya watu kupatwa na tatizo hili la uume kulegea kutokana na matumizi ya dawa za presha ya kupanda. 

-Si dawa zote ambazo zinapelekea hali hii bali ni baadhi tu na hali hii ya kupungua kwa nguvu za kiume si wagonjwa wote hupatwa licha ya dawa ile ile inayotumika kwa wengine pia.

2. Kikohozi kikavu 

-Baadhi ya dawa za presha ya kupanda hupelekea baadhi ya wagonjwa wa shinikizo la juu la damu kuanza kupata kikohozi kikavu ndani ya siku hadi wiki chache tangu kuanza kutumia. 

-Hali hii inakuwa ni usumbufu kwa mgonjwa na kumkosesha amani. Ni vizuri mtumiaji wa dawa kuweza kuwa na utambuzi wa karibu sana wa dawa zote anazotumia na kuona ni dawa ipi inamletea shida hii ili kuweza kubadilishiwa. 

3.  Kuvimba macho na mdomo

-Hali hii huweza kuwatokea baadhi ya wagonjwa mara baada ya kumeza dawa za shinikizo la juu la damu. Hii hutokana na uzio katika dawa hizo ambapo kimiminika hujikusanya baadhi ya maeneo ya mwili hasa mdomoni, machoni, kwenye koo, kwenye korodani n.k

-Upatapo hali hii mara baada ya matumizi ya dawa, onana haraka na mtaalamu wa afya kwa matibabu sahihi na kuweza kupata dawa mbadala.

4.  Kichwa kuuma sana.

-Maumivu makali sana ya kichwa hasa mara baada ya kumeza baadhi ya dawa za presha ya kupenda huwasumbua baadhi ya wagonjwa. 

-Hali hii inaweza kupoa kwa muda tu mara baada ya kutumia dawa za kutuliza maumivu na kisha kurudi. Endapo usipomeza dawa hizo huwezi kusikia maumivu yoyote ya kichwa.

5. Kutopata usingizi .

-Ikiwa kabla ya matumizi ya dawa za shinikizo la juu la damu, mgonjwa ulikuwa unapata usingizi vizuri kabisa kisha ukaanza kuona mabadiliko makubwa zaidi ya kutopata usingizi hasa baada ya kuanza kutumia dawa. Inawezekana ikawa inachangiwa na umezaji wa baadhi ya dawa za presha ya kupanda. 

-Usingizi bora ni afya, rudi kwa mtaalamu wa afya na ripoti hali hii kuweza kujadiliana na daktari.

6. Miguu kuvimba

-Moja ya madhara ya dawa hizi yameweza kuonekana kwa wagonjwa wengi ni kuvimba miguu baada ya kuanza kutumia dawa za shinikizo la juu la damu. 

-Wengine miguu hujaa kiasi cha kuwa shida katika kutembea, hivyo usikae kimya  bali fika kwa mtaalamu wa afya na kutoa taarifa.

Matumizi ya dawa kudhibiti shinikizo la juu la damu yana faida kubwa sana kuliko madhara yake kwani hukuepusha na magonjwa ya kiharusi, shambulizi la moyo, na hata kifo katika umri wa mapema. Madhara haya ya dawa ni muhimu kuyaripoti kwa daktari kwa uchunguz zaidi na tiba sahihi kwani  madhara haya si mahususi kwa dawa hizi pekee.

Read More

MAMBO SABA (7) YA KUZINGATIA ILI KUANDAA MLO ULIO KAMILI KWAKO NA FAMILIA YAKO.

Matatizo mengi ya kiafaya yamekuwa yakichangiwa na lishe ambayo si sahihi na hii hutokana na watu wengi kutofahamu nini cha kufanya ili kufanikisha mlo kamili. Kufanikiwa katika ulaji bora ni pamoja na kuzingatia vidokezo mbalimbali vya ulaji vinavyopendekezwa na wataalamu wa lishe. Hii husaidia katika kufanikisha malengo yako mengi ya kiafya yatokanayo na lishe bora. 

Kupata matokeo bora katika lishe yako ni vyema kuzingatia mambo yafuatayo;

1. Andaa mlo wenye angalau chakula kimoja kutoka katika kila kundi la vyakula.

-Vyakula viko katika makundi tofauti tofauti na kila kundi likiwa na umuhimu wake kiafya. Kupata virutubisho vyote na sahihi inatakiwa kuchukua chakula angalau kimoja katika makundi haya na kuandaa mlo wako, makundi haya ni;

• Nafaka isiyokobolewa, ndizi na vyakula vya mizizi

-Vyakula hivi ni pamoja na mahindi, ngano, mchele, mtama na uwele. 

-Vyakula vya mizizi ni pamoja na mihogo, magimbi, viazi vitamu, viazi mviringo na vikuu.

-Vyakula hivi huwa na kiasi kikubwa cha makapi na vina sukari iliyo salama zaidi.

• Mboga za majani na Matunda

-Mboga za majani ni pamoja na spinanchi, matembele, sukuma wiki, mlenda, mchicha, kisamvu bila ya kusahau mboga mboga kama bamia, nyanya, maboga, karoti, biringanya, hoho, nyanyachungu n.k

-Kuna matunda mbalimbali unawez akuyaanda katika mlo wako ikiwemo; ndizi, maembe, nanasi, parachichi, tikitimaji, mapapai, mapesheni, machungwa n.k

• Vyakula vya jamii ya kunde

-Hivi vinajumuisha  maharagwe, njegere, kunde, mbaazi, njugu mawe, choroko n.k

• Vyakula vya asili ya wanyama

-Hapa hujumisha haswa vyakula kama maziwa, nyama isiyo nyekundu (bata, kuku), samaki, mayai,mayai, karanga n.k

• Mafuta na sukari

-Mafuta kutoka katika mimea ni salama zaidi kama vile ufuta, alizeti na karanga. Sukari nzuri ni ile ya asili kama ya kwenye asali lakini sukari zinazoongezwa kwenye vyakula au vinywaji ni za kupunguza kabisa katika matumizi.

2. Epuka vyakula vyenye mafuta mengi yasiyo salama kiafya.

-Mafuta kutoka kwenye siagi, mafuta ya nazi na mchikichi pamoja na vyakula vya kukaanga, piza, keki, biskuti n.k  si salama kwani huchangia kwa maradhi ya moyo na mishipa ya damu. 

-Badala ya kukaanga unaweza kuoka au kuchemsha vyakula.

3. Nusu ya sahani yako iwe ni mboga za majani na matunda.

-Vyakula hivi ni vizuri sana kiafya kwani huwa na virutubisho vingi vya vitamini, madini, sukari asili na makapi ambavyo vyote kwa pamoja husaidia kuulinda mwili dhidi ya magonjwa ya moyo, saratani, kisukari n.k

4. Nusu ya nafaka unayoitumia iwe ni nafaka isiyokobolewa.

-Nafaka iliyokobolewa hupoteza ubora wake kwa kupungukiwa na virutubisho kama makapi ambayo ni muhimu sana mwilini.

-Pia nafaka iliyokobolewa hubaki kuwa na kiwango kingi cha sukari na hivyo kutokuwa salama sana kwa matumizi.

-Nafaka isiyokobolewa kama unga wa dona na unga wa ngano ni bora kiafya siku zote.

5. Epuka matumizi ya chumvi kupita kiasi.

-Kiasi kingi cha chumvi huingizwa mwilini kupitia ulaji wa vyakula kutoka viwandani kama nyama za makopo, maharagwe ya makopo n.k, 

-Pia kupindi cha upishi majumbani na wakati wa kula, chumvi nyingi huweza kutumika.

-Punguza kiwango cha chumvi hadi kijiko kimoja cha chai au chini ya hapo kwa siku ili kuwa salama dhidi ya maradhi ya moyo. 

                                 

6. Epuka ulaji wa sukari ya kuongezwa.

-Siku hizi vyakula ni vingi sana vinavyoongezewa sukari huko viwandani kama vile; soda, jamu, biskuti, juisi, keki, chokoleti n.k. 

-Aina hii ya vyakula ni ya kuepuka kwani huwa na sukari ambayo si salama kifya dhidi ya magonjwa yakuambukizwa kutokana na kuwa chanzo cha uzito wa uliopitiliza au unene kwa watu wengi.

7. Kunywa maji safi na salama.

-Maji ni muhimu sana kuwa sehemu vya mlo wako kila siku ingawa si sehemu ya virutubisho. Bila ya maji mwili hauwezi kufanya kazi ipasavyo. Kunywa maji ya kutosha kila siku kulingana na uzito wako, hali ya hewa, shunguli zako n.k.

Mambo yaliyotajwa hapo juu yote yanajumuisha suala la mtindo wa ulaji bora , na kwa kuzingatia hayo ni wazi kabisa utakuwa kwenye nafasi nzuri sana ya kuepuka maradhi sugu yasiyoambukizwa. 

Read More

MADHARA KUMI NA NNE (14) YA KIAFYA YATOKANAYO NA UVUTAJI WA SIGARA AU TUMBAKU.

 Uvitaji wa sigara au tumbaku ni moja ya mtindo wa maisha usio salama katika jamii kwani huchangia kwa kiasi kikubwa kwa magonjwa yasioyoambukiza yani maradhi ya mapafu, moyo, kisukari na saratani. Tafiti zimeonesha kuwa wastani wa 8.7% ya watu wazima Tanzania wanatumia tumbaku/sigara huku wanaume wakiongoza kwa asilimia 14.6 wakati  asilimia 3.2 ni wanawake. Wavutaji wa sigara wamekuwa wakiwaathiri watu wengi wasiovuta kutoka katika moshi huo pia katika maeneo ya kazi na manyumbani. Kutokana na vifo vitokanavyo na uvutaji wa sigara kuwa vingi, ni vyema jamii kupata hamasa ya kuepuka matumizi haya ya tumbaku ili kuwa na afya bora.Yafuatayo ni madhara ya kiafya yatokanayo na matumizi ya sigara/ tumbaku 

1. Hupelekea saratani mbalimbali.

-Uvutaji wa moshi wa tumbaku huathiri mifumo mbalimbali ya mwili ikiwemo mfumo wa upumuaji hasa mapafu. 

-Hii hutokana na kemikali sumu zilizomo katika moshi wa tumbaku kuumiza taratibu njia za hewa na kuanza kuleta mabadiliko ya saratani. 

-Saratani ya mapafu imekuwa ni moja ya saratani ambazo huathirika zaidi kutoka na moshi huu huku zingine zikiwa ni pamoja na saratani za mdomo, umio, tumbo, kongosho, utumbo mpana, figo na kibofu cha mkojo.

2. Huathiri mbegu za uzazi za mwanaume.

-Mabdiliko mbalimbali katika mfumo wa uzazi wa mwanaume yameweza kuonekana kutokana na athari ya kemikali sumu za tumbaku katika mfumo ikiwemo;

• Kutengeneza shahawa zisizo na umbo kamili
• Shahawa zenye uwezo mdogo wa kutembea
• Kutengeneza shahawa chache na zisizojitosheleza n.k

-Yote haya ni huweza kumfanya mwanaume kutokuwa na uwezo wa kumpa mimba mwanamke na lakini zaidi huweza kupunguza nguvu za kiume pia.

3. Huathiri mfumo wa uzazi wa mwanamke

-Athari mbalimbali katika mfumo wa uzazi zimeweza kuonekana zikiwemo kama;

• Kuharibu mzunguko wa hedhi kwa kutokuwa wa kuhakika katika siku
• Kupunguza kiwango cha homoni za uzazi (Estrogeni) katika mwili.
• Kupelekea kufunga mzungo katika umri wa mapema.

-Mabadiliko yote haya huweza kusababisha mwanamke kutokuwa na uwezo wa kushika mimba.

4. Kuharibu mimba na mtoto aliyeko tumboni.

-Uvutaji wa tumbaku kabla na wakati wa ujauzito hupelekea athari nyingi mengi zikiwemo;

•  kuharibika kwa mimba katika miezi ya mapema 
• kutungwa kwa mimba nje ya mfuko wa uzazi, 
• kuzaa mtoto mwenye hitilaju nyingi sana zikiwemo za mtoto mwenye uzito mdogo sana kuliko kawaida

-Haishauri kutumia kabisa tumbaku au sigara kwa mama mjamzito kwani madhara yake ni mengi sana ya zaidi ya hayo yaliyotajwa.

5.  Kupata mivunjiko ya mifupa

-Madhara haya yameonekana sana kwa wanawake kutoka na athari ya tumbaku ya kupunguza homoni ya Estrogeni mabayo hupelekea mifupa kupungukiwa uimara wake na hiyo kuwa kwenye hatari ya kupata mivunjiko ya mifupa ya nyonga n.k

-Kuanza kuvuta sigara kwa zaidi ya miaka 10 hupunguza athari hii ya mifupa.

6. Huchangia kwa maradhi ya moyo.

-Athari za tumbaku ni nyingi sana katika mfumo mzima wa moyo na mishipa ya damu huku uvutaji wa sigara ukiwa unachangia kwa zaidi ya 10% ya vifo vyote vitokanavyo na maradhi ya moyo

-Na hii hutokana na moshi wa sigara/tumbaku kupelekea;

• Kusinyanyaa kwa mishipa ya damu ya moyo
• Kuongeza hali ya damu kuganda
• Kuharibu kuta za mishipa ya damu n.k

-Mabadiliko hasi yote hayo hupelekea kwa ongezeko la shambulizi la moyo, kiharusi na hata vidonda sugu katika miguu huku matatizo haya yakionekana kuongezeka zaidi miongoni mwa wavuta sigara kuliko wasiovuta.

7. Kupelekea kwa maradhi sugu ya mapafu

-Mbali na saratani ya mapafu, wavutaji wa sigara huweza kupata athari ya moja kwa moja ya kwenye mapafu kw kuyafanya mapafu kushindwa kufanya kazi yake.

-Mababdiliko ya sehemu mbalimbali za mapafu ni moja ya chanzo cha maradhi haya na humfanya mtu kushindwa kuhema vizuri, kifua kupana na kupata kikohozi cha muda mrefu takribani miaka 2 pamoja na dalili zingine.

8. Kushambuliwa na vimelea vya magonjwa.

-Uvutaji wa tumbaku unapelekea watu wengi kupatwa na vimelea vya magonjwa hasa vya bakteria ambapo huweza kusababisha mtu kupata kirahis maradhi kama kifua kikuu, pneumonia, mafua ya mara kwa mara n.k 

8. Huchangia kwa vidonda vya tumbo.

-Tafiti zimeonesha kuwa vidonda vya tumbo na utumbo vimeoneka kutokea zaidi kwa watu wanaovuta sigara au tumbaku kuliko wasiovuta

-Lakini pia utumiaji wa sigara umeoneka kuchangia kwa kushindwa kwa matibabu ya dawa za vidonda vya tumbo.

9. Hupelekea ugonjwa wa Kisukari.

-Moja ya kemikali sumu iliyopo kwenye sigara inaitwa nikotini, kemikali hii imeoneka kuathari utendaji kazi wa homoni ya Insulini kiasi cha kupelekea ongezeko la sukari katika damu na hivyo kupata ugonjwa wa kisukari aina ya pili.

10. Maradhi ya kinywa na meno.

-Meno pamoja na fizi huaribika kutokana na uvutaji sigara na kupelekea kupoteza meno. Tafiti zimeonyesha waathirika wengi wa meno na fizi kuwa ni wavutaji sigara huku athari hii ikipungua kadiri miaka inavyoongezeka tangu kuacha uvutaji. 

11. Hupunguza uwezo wa macho kuona.

-Athari ya matumizi ya sigara au tumbaku ni pamoja na kuathiri lensi ya jicho (kuonekana kama yenye ukungu hivi) na sehemu ya retina ambapo kwa ujumla hupelekea macho kutoona vizuri na zaidi huweza kusababisha upofu.

12. Kuchelewa kwa vidonda kupona.

-Matumizi ya sigara au tumbuka  huchangia kwa kiasi kikubwa kuchelewa kwa vidonda kupona hasa mara baada ya kujiumiza au kufanyiwa upasuaji fulani. 

-Kuacha uvutaji wa sigara kumenonekana kusaidia kupona vidonda kwa haraka.

13. Kuatharika kwa maungio mwilini.

-Uvutaji wa tumbaku umehusishwa na kupata hitilafu ya maungio ya sehemu mbalimbali hasa mikononi. Hali hii hupelekea maumivu makali ya viungo pamoja na kuharibu muonekano wa maeneo hayo.

-Hii imeonekana kwa watumiaji wa sigara au tumbaku kwa zaidi ya miaka 20.

14. Kifo.

-Kutoka na maradha mengi yanayotokana na uvutaji wa sigara au tumbaku watu wengi hupoteza uhai katika umri mdogo kabisa kwani uvutaji wa sigara wenyewe tu hupunguza miaka ya kuishi ukilinganisha na mtu asiyevuta sigara.

Ni wajibu wa kila mtu kufahamu madhara haya makubwa ya uvutaji tumbaku ili kuweza kupata hamasa ya kuacha uvutaji au kutojaribu kabisa kuvuta kama hujaanza. Matumizi ya tumbaku ni hatari kwa afya yako.

-

Read More